پیوند کووالانسی

تعریف پیوند کووالانسی:

پیوند کووالانسی پیوندی است که از مشارکت الکترونی حاصل می شود یعنی اتم هایی که برای رسیدن به آرایش الکترونی پایدار نیاز به دریافت اکترون دارند، الکترون های لایه آخر خود را با سایر اتم ها به اشتراک می گذارند.

در این شرایط انتقال کامل الکترون صورت نمی گیرد بلکه تنها یک جفت الکترون که به آن جفت الکترون پیوندی می گویند به هسته دو اتم تعلق می گیرد.

با توجه به شرایط تشکیل پیوند کووالانسی بدیهی است که این نوع از پیوند در نافلزات دیده شود. چرا که در لایه آخر خود ۵، ۶ یا ۷ الکترون دارند و تمایل زیادی برای دریافت الکترون در آن ها مشاهده می شود.

ظرفیت کووالانسی چیست؟

به تعداد الکترون هایی که هر اتم به اشتراک می گذارد، ظرفیت کووالانسی آن اتم می گوییم.

مثلا زمانی که پیوند کووالانسی میان دو اتم فلوئور ایجاد می شود، از آنجایی که این اتم در لایه آخر خود ۷ الکترون دارد، برای رسیدن به آرایش پایدار گاز نجیب، تنها به ۱ عدد الکترون نیاز دارد. بنابراین ظرفیت اتم فلوئور برابر با یک می باشد.

ترکیب مولکولی چیست؟

حاصل تشکیل پیوند کووالانسی میان دو اتم، ایجاد جاذبه ای است که اتم ها را کنار هم نگه می دارد و مولکولی ساخته می شود که به آن ترکیب کووالانسی یا ترکیب مولکولی می گویند.

مثال پیوند کووالانسی:

• مولکول آب دارای ۲ پیوند کووالانسی بین اتم اکسیژن و هیدروژن است.
• مولکول متان دارای ۴ پیوند کووالانسی بین اتم کربن و هیدروژن است.
• مولکول آمونیاک دارای ۳ پیوند کووالانسی بین اتم نیتروژن و هیدروژن است.

انواع پیوند کووالانسی:

1. پیوند کووالانسی یگانه:

در این نوع از پیوند تنها یک جفت الکترون به اشتراک گذاشته می شود.

مثلا پیوند بین دو اتم هیدروژن از نوع کووالانسی یگانه است چرا که هر اتم هیدروژن یک الکترون خود را به اشتراک گذاشته است.

2. پیوند کووالانسی دوگانه:

در این نوع از پیوند دو جفت الکترون به اشتراک گذاشته می شود.

مثلا پیوند بین دو اتم اکسژن از نوع کووالانسی دوگانه است. چرا که هر اتم اکسیژن در لایه آخر خود ۶ الکترون دارد، از این رو برای رسیدن به آرایش پایدار ، دو جفت الکترون خود را وارد واکنش می کند.

3. پیوند کووالانسی سه گانه :

در این نوع از پیوند، سه جفت الکترون به اشتراک گذاشته می شود.

مثلا پیوندی که میان دو اتم نیتروژن ایجاد می شود، از نوع کووالانسی سه گانه است. چرا که هر اتم نیتروژن در لایه آخر خود ۵ الکترون دارد. از این رو برای ۸ تایی شدن به تشکیل سه جفت الکترون نیازمند است.

پیوند کووالانسی قطبی و ناقطبی :

اگر در پیوند کووالانسی میان دو اتم، الکترون اشتراکی توسط یکی از اتم ها بیش تر جذب شود، یعنی ابر اکترونی به صورت غیر یکنواخت توزیع شود، به آن پیوند کووالانسی قطبی می گویند.

از طرف دیگر اگر توزیع الکترون ها در اطراف اتم ها یکنواخت باشد، به آن پیوند کووالانسی ناقطبی می گویند.

مثلا پیوندی که میان کربن و هیدروژن در HCl ایجاد می شود، از نوع کووالانسی قطبی و پیوند میان دو اتم اکسیژن از نوع کووالانسی غیر قطبی است.