معرفی استون

معرفی استون و کاربردهای آن

اَسِتون(نام گذاری ایوپاک “پروپانون”) ساده‌ترین کتون با فرمول مولکولی CH3)2CO) و یکی از لکه‌برها است. این ماده توسط حییم وایزمن کشف شده است.

این ماده فرار، بی‌رنگ و به شدت آتش گیر است و مصرف بسیار زیادی در صنعت به عنوان حلال دارد. یکی از ساده‌ترین روش‌های ساخت این ماده تقطیر استات کلسیم است.

ترکیبات استون:

استون پروکسید از دسته مواد منفجرهٔ بسیار حساس و قدرتمند است که از ترکیب استون و هیدروژن پروکسید (آب اکسیژنه) به نسبت ۵به۳ و یک کاتالیزگر (اسید سولفوریک یا کلریدریک) به نسبت ۳/۰ استاین ماده بر دو نوع است استون تری اکسید و استون دی اکسید استون تری اکسید پایدارتر از استون دی اکسید است.

استون پروکسید جامد، سفید رنگ و بلوری است با این حال بسیار فرار است وبه دلیل تجمع آن در زیر درب، از حمل آن با ظروف در دار باید پرهیز کرد. این ماده در حالت خشک به شعله و شوک وضربه حساس است و نگهداری آن بسیار مشکل و خطر ساز است ولی می‌توان آن را در درون آب یا الکل برای مدت زیادی نگهداری کرد.

ترکیب نیترو سلولوز آغشته به استون (استون نیترو سلولوز را در خود حل می‌کند) با استون پروکسید آنرا قویتر و پایدارتر می‌کند. استون پروکسید در حجم‌های مختلف خواص خاصی از خود نشان می‌دهد استون پروکسید در حجم‌های کمتر از ۲ گرم آتش میگرد و در زیر یک ثانیه می‌سوزد ولی در حجم‌های بیش از ۲ گرم بدون نیاز به محفظهٔ بسته، بدون دود و شعله با صدای زیادی منفجر می‌شود و هیچ اثری از خود باقی نخواهد گذاشت.

استون پروکسید برای ساختن چاشنی‌های الکتریکی بسیار مناسب است و شوک‌های بسیار ضعیف نیز آن را فعال می‌کند.

اسکنر فشار بخار
فشار بخار قابلیت تبدیل یک ماده از از حالت جامد به گاز است و پراکسید استون به سادگی می‌تواند به گاز تبدیل شود. بنابراین، حداقل بصورت نظری، بمب‌گذاری که جلیقه انفجاری حاوی پراکسید نیتروژن پوشیده باید آنقدر گاز متصاعد کند که حسگر بتواند آن را تشخیص دهد.

پژوهشگران یک ردیاب (اسکنر) دستی ساخته‌اند که پراکسید استون و دیگر مواد انفجاری را با استفاده از حسگرهای رنگ‌سنج (colorimetric) تشخیص می‌دهد. وقتی گاز پراکسید استون وارد حسگر می‌شود، در معرض یک کاتالیزور اسیدی جامد قرار می‌گیرد.

اسید، پراکسید استون را به اجزای تشکیل دهنده‌اش تجزیه می‌کند، یعنی آب آکسیژنه و استون. آب اکسیژنه که یک اکسید کننده ناپایدار است با مولکول‌های رنگ که در حسگر وجود دارند واکنش نشان می‌دهد و باعث تغییر رنگ آن می‌شود.

این حسگر پورتابل بسیار حساس است و حتی تغییر دو مولکول در یک میلیارد مولکول پراکسید استون را ردیابی و راز بمب‌گذار انتحاری را فاش می‌کند.

همچنین یک حسگر پیشرفته‌تری ساخته شده که تغییر رنگ را شناسایی می‌کند و در حدود دوازده ماده منفجره مختلف را تشخیص می‌دهد.

حسگر گرما
این حسگری از اکسید قلع به عنوان کاتالیزور استفاده می‌کند. واکنش پراکسید استون با این کاتالیزور گرما تولید می‌کند و حسگر، گرما را تشخیص می‌دهد.

سگ
البته می‌توان سگ‌ها را آموزش داد تا بوی پراکسید استون را تشخیص دهند اما حسگرهای شیمیایی از سگ‌ها قابل اعتمادترند.

تاریخچه استون :

این ماده توسط حییم وایزمن کشف شده است. وی از سال ۱۹۱۶ تا ۱۹۱۹ رئیس یک آزمایشگاه شیمی بود و در جریان مسؤولیت خود در آن، طریقه ساخت ماده شیمایی استون را کشف کرد.

کاربرد استون :

این مادهبعنوان حلال بسیاری از ترکیبات آلی استفاده می‌شود. در تولید پلاستیک ، الیاف مصنوعی ، دارو و سایر ترکیبات شیمیایی کاربرد دارد. همچنین در تولید صنعتی رنگهای ایندیگو هم مصرف می‌شود.

موارد مصرف و کاربرد : استون بعنوان حلال بسیاری از ترکیبات آلی استفاده می‌شود. در تولید پلاستیک ، الیاف مصنوعی ، دارو و سایر ترکیبات شیمیایی کاربرد دارد. همچنین در تولید صنعتی رنگهای ایندیگو هم مصرف می‌شود.

به عنوان حلال در فرمولاسیون پوشش دهنده سطوح و مواد مربوط به شوینده ها و تینرها، همچنین در آکریلیک و الکل هاى نیتروسلولز و رنگ ها، به عنوان حلال در مواد داروئى و آرایشی، حلال چسب، سیمان، جوهر پرینتر، چسب، واکس، رزین، چربى ها، گریس، روغن ها، و مواد رنگى در پروسه هاى عصاره گیرى، در صنایع بى دود کردن پودر، به عنوان حلال پاک کننده در صنایع الکتریکی، و به عنوان حمل کننده استیلن در داخل سیلندرها مورد استفاده است.

از این ماده در صنایع شیمیایی به عنوان ماده میانى در تهیه متیل متاکریلیت ، متاکریلیت اسید، متیل استفاده مى شود . اغلب اوقات در تهیه ترکیباتى مثل آنتى اکسیدان ها، A ایزوبوتیل کتن، بیس فنل علف کش ها، کتن هاى سنگین، تغلیظ فرمالدئید و دى فنال آمین، و ویتامین هاى میانى مورد استفاده است.

استن بطور طبیعى در متابولیسم طبیعى بدن و در ارگان هاى طبیعى و عضلات و بافت ها دیده مى شود و خون حاوى مقدارى استن است.

پاک کننده های لاک
پاک کننده های لاک برای ناخن ها مضر هستند و به آنها آسیب می رسانند. برای پاک کردن لاک از پاک کننده هایی مانند آستون که حلال ترکیبات لاک هستند می توانید استفاده نمایید.

آستون روغن و رطوبت را از سطح ناخن پاک کرده و آن را خشک و ورقه ورقه می کند. پس حتما از آستون هایی که دارای نرم کننده یا روغن می باشند استفاده کنید.
پاک کننده های لاک ناخن ممکن است به پوست شما نیز آسیب برسانند.

از تماس این مواد با دیگر قسمت های بدن جدا پرهیز نمایید. پس از استفاده از آستون و یا هر پاک کننده لاک ، حتما دستان خود را بشویید. سعی کنید میزان پاک کننده ای را که برای پاک کردن لاک ناخن خود استفاده می کنید کنترل کنید و بیش از اندازه از آن استفاد نکنید.

تولید استون : 

اصولا این مادهدر فرایند کیومن تولید میشود. در گذشته از تقطیر خشک استات هایی نظیر استات کلسیم به دست آورده میشده است.

در طی جنگ جهانی اول فرایند تولید انبه وسیله تخمیر باکتریایی توسط Chaim Weizmann توسعه پیدا کرد که محصولات این فرایند استون، بوتانول و اتانول میبود. به مرور زمان به علت راندمان ناچیز تولیداین مادهدر مقایسه با پسماندهای آلی، این فرایند رو به فراموشی سپرده شد.

پیوند کووالانسی

تعریف پیوند کووالانسی:

پیوند کووالانسی پیوندی است که از مشارکت الکترونی حاصل می شود یعنی اتم هایی که برای رسیدن به آرایش الکترونی پایدار نیاز به دریافت اکترون دارند، الکترون های لایه آخر خود را با سایر اتم ها به اشتراک می گذارند.

در این شرایط انتقال کامل الکترون صورت نمی گیرد بلکه تنها یک جفت الکترون که به آن جفت الکترون پیوندی می گویند به هسته دو اتم تعلق می گیرد.

با توجه به شرایط تشکیل پیوند کووالانسی بدیهی است که این نوع از پیوند در نافلزات دیده شود. چرا که در لایه آخر خود ۵، ۶ یا ۷ الکترون دارند و تمایل زیادی برای دریافت الکترون در آن ها مشاهده می شود.

ظرفیت کووالانسی چیست؟

به تعداد الکترون هایی که هر اتم به اشتراک می گذارد، ظرفیت کووالانسی آن اتم می گوییم.

مثلا زمانی که پیوند کووالانسی میان دو اتم فلوئور ایجاد می شود، از آنجایی که این اتم در لایه آخر خود ۷ الکترون دارد، برای رسیدن به آرایش پایدار گاز نجیب، تنها به ۱ عدد الکترون نیاز دارد. بنابراین ظرفیت اتم فلوئور برابر با یک می باشد.

ترکیب مولکولی چیست؟

حاصل تشکیل پیوند کووالانسی میان دو اتم، ایجاد جاذبه ای است که اتم ها را کنار هم نگه می دارد و مولکولی ساخته می شود که به آن ترکیب کووالانسی یا ترکیب مولکولی می گویند.

مثال پیوند کووالانسی:

• مولکول آب دارای ۲ پیوند کووالانسی بین اتم اکسیژن و هیدروژن است.
• مولکول متان دارای ۴ پیوند کووالانسی بین اتم کربن و هیدروژن است.
• مولکول آمونیاک دارای ۳ پیوند کووالانسی بین اتم نیتروژن و هیدروژن است.

انواع پیوند کووالانسی:

1. پیوند کووالانسی یگانه:

در این نوع از پیوند تنها یک جفت الکترون به اشتراک گذاشته می شود.

مثلا پیوند بین دو اتم هیدروژن از نوع کووالانسی یگانه است چرا که هر اتم هیدروژن یک الکترون خود را به اشتراک گذاشته است.

2. پیوند کووالانسی دوگانه:

در این نوع از پیوند دو جفت الکترون به اشتراک گذاشته می شود.

مثلا پیوند بین دو اتم اکسژن از نوع کووالانسی دوگانه است. چرا که هر اتم اکسیژن در لایه آخر خود ۶ الکترون دارد، از این رو برای رسیدن به آرایش پایدار ، دو جفت الکترون خود را وارد واکنش می کند.

3. پیوند کووالانسی سه گانه :

در این نوع از پیوند، سه جفت الکترون به اشتراک گذاشته می شود.

مثلا پیوندی که میان دو اتم نیتروژن ایجاد می شود، از نوع کووالانسی سه گانه است. چرا که هر اتم نیتروژن در لایه آخر خود ۵ الکترون دارد. از این رو برای ۸ تایی شدن به تشکیل سه جفت الکترون نیازمند است.

پیوند کووالانسی قطبی و ناقطبی :

اگر در پیوند کووالانسی میان دو اتم، الکترون اشتراکی توسط یکی از اتم ها بیش تر جذب شود، یعنی ابر اکترونی به صورت غیر یکنواخت توزیع شود، به آن پیوند کووالانسی قطبی می گویند.

از طرف دیگر اگر توزیع الکترون ها در اطراف اتم ها یکنواخت باشد، به آن پیوند کووالانسی ناقطبی می گویند.

مثلا پیوندی که میان کربن و هیدروژن در HCl ایجاد می شود، از نوع کووالانسی قطبی و پیوند میان دو اتم اکسیژن از نوع کووالانسی غیر قطبی است.

آلکان ها چیست؟

هیدروکربن چیست؟

به ترکیباتی که فقط از اتم های کربن و هیدروژن تشکیل شده اند، هیدروکربن می گویند.

انواع هیدروکربن ها:

1. آلکان ها
2. آلکن ها
3. آلکین ها

در این مقاله به آموزش اولین دسته از هیدروکربن ها به نام آلکان ها می پردازیم.

فرمول آلکان ها :

فرمول کلی هیدروکربن ها به صورت  است. یعنی در هر هیدروکربن تعدای اتم کربن با پیوند کووالانسی به تعدادی اتم هیدروژن متصل شده اند.

در آلکان ها، تعداد هیدروژن هر ترکیب را می توان از طریق رابطه زیر به دست آورد.

مثلا:

فرمول شیمیایی متان    می باشد و به صورت زیر ترسیم می شود:

فرمول شیمیایی اتان  می باشد و به صورت زیر ترسیم می شود:

فرمول شیمیایی پروپان  می باشد و به صورت زیر ترسیم می شود:

در آلکان ها هر اتم کربن از هر ۴ ظرفیت خود برای ایجاد پیوند استفاده می کند. از این رو به آلکان ها، هیدروکربن های سیر شده یا اشباع نیز می گویند.

ویژگی های آلکان ها:

با توجه با ساختار آلکان ها، این هیدروکربن ها ویژگی های خاصی پیدا می کنند که عبارتند از:

• تمایل چندانی به انجام واکنش شیمیایی ندارند و تنها در سوختن و واکنش با هالوژن ها شرکت می کنند.
• همه آن ها بی رنگ هستند.
• در صورت سوختن، شعله ای به رنگ آبی و زرد و بدون دوده ایجاد کرده و آب، دی اکسید کربن و انرژی آزاد می کنند.
• هر آلکانی که تعداد کربن بیشتری دارد، نقطه ذوب و جوش بالاتری نیز خواهد داشت.

فرمول کلی سوختن آلکان ها :

شروع فرآیند سوختن آلکان ها به یک شعله یا جرقه نیازمند است اما بعد از آن گرمای حاصل، برای ادامه سوختن کافی است.

آنچه از سوختن یک هیدروکربن نظیر آلکان حاصل می شود وابسته به میزان اکسیژن است.

همان طور که می دانیم یکی از سه رکن اساسی در فرآیند سوختن وجود اکسیژن است.

• اگر اکسیژن کافی باشد، سوختن کامل اتفاق می افتد و آب و دی اکسید کربن حاصل می شود.
• اگر اکسیژن کافی نباشد، سوختن ناقص اتفاق می افتد و گاز سمی مونوکسید کربن تولید می شود.
• اگر اکسیژن خیلی کم باشد، باز هم سوختن ناقص است و تنها دوده و آب حاصل می شود.

نکته قابل توجه این است که در هر شرایطی از سوختن، آب و انرژی به وجود می آید.

نامگذاری آلکان ها:

متان، اتان، پروپان و بوتان چهار آلکانی هستند که بر اساس نحوه کشف، نامگذاری شده اند.

اما برای نامگذاری سایر آلکان ها، آن ها را به دو دسته راست زنجیر و شاخه دار تقسیم می کنند.

در آلکان های راست زنجیر، هر اتم کربن حداکثر با دو اتم کربن دیگر پیوند دارد.

برای نام گذاری آنها، ” تعداد کربن به یونانی + ن ” می شود.

مثلا  که هپتان نامیده می شود. هپتا به یونانی به معنای عدد ۷ است.

در آلکان های شاخه دار همان طور که از نام آن پیداست، سه یا چهار اتصال کربنی  می تواند وجود داشته باشد.

برای نامگذاری این آلکان ها، طولانی ترین زنجیره ،  از سمتی که به شاخه نزدیک است شماره گذاری می شود و از ترتیب زیر تبعیت می گردد:

شماره کربنی که شاخه دارد+ نام شاخه + نام شاخه اصلی به عنوان یک آلکان راست زنجیر

لازم به ذکر است که شاخه ها، آلکانی هستند که یک اتم هیدروژن خود را از دست داده اند و آلکین نامیده می شوند.  به همین خاطر به زنجیره اصلی متصل می شوند. مثلا متیل آلکینی است که از آلکان متان به دست می آید.

شکل زیر یک آلکان شاخه دار را نشان می دهد، که ۲- متیل بوتان نامیده می شود.

کاربرد محلول های شیمی

حلال های آلی دسته ی بسیار مهمی از حلال ها را تشکیل می دهند که در زندگی کاربردهای بسیاری دارند. به عنوان مثال، حلال ادکلن ها، انواع اسپری ها، چسب ها و ... انواع الکلها و دیگر حلال های آلی را تشکیل می دهند. چند حلال بسیار مهم صنعتی عبارتند از: دی متیل فرم آمید با نام اختصاری DMF، تترا هیدرو فوران با نام اختصاری THF، دی متیل سولفوکسید با نام اختصاری DMSO

الکلها دسته ی بسیار مهمی از حلال های صنعتی را تشکیل می دهند. میان ذرات حلال در الکلها، پیوند های هیدروزنی می باشد، اما یک سر الکلها، سر آلی و غیرقطبی آنها می باشد درنتیجه این حلالها می توانند هم مواد غیرقطبی را با سر غیرقطبی در خود حل کنند و هم مواد یکه می توانند با آن پیوند هیدروزنی برقرار نمایند، مانند آب.

برخی از حلال ها مانند کربن تتراکلرید CCl۴ کلروفرم CHCl۳ به شدت سمی می باشد. همچنین کار با اسیدها مهارت و تدابیر خاص می طلبد.اثرات زیان اور حلال های آلی در محیط های کوچک خود را نشان می دهد ، زیرا حلال های آلی به مراتب بسیار فرار بوده و درنتیجه به دلیل سمی بودن ، هم برای انسان و هم موجودات زنده دیگر زیان آور است.

یکی از مهارتهای کار با حلال ها این است که حلال های بی خطرتر پیدا کنیم: اغلب در آزمایشگاه ها، باید سعی کنیم که استفاده از حلال های سمی برای حل کردن موادی که در واکنش شیمیایی به کار برده می شوند، را حذف نماییم.

بسیاری از حلال ها که در مقادیر زیاد در صنعت به کار برده می شوند برای سلامت انسان مضر هستند یا می توانند خطرات دیگری مانند آتش سوزی و انفجار به وجود آورند. حلال هایی که به طور گسترده استفاده می شوند و برای سلامت انسان مضر باشند شامل تتراکلرید کربن، کلروفورم، و پرکلورواتیلین هستند.

حلالهای آلی

برای حلالها فاکتر ثابت دی الکتریک بسیار مهم است. توانایی یک مایع در حل کردن مواد جامد یونی شدیداً به ثابت دی الکتریک آن مایع بستگی دارد . هر چه این مقدار بیشتر باشد به معنی این است که حلال توانایی بیشتری در جداسازی یونهای ماده ی جامد یونی حل شدنی را دارد و هر چه کمتر باشد به معنی این است که حلال یک حلال ناقطبی بوده و توانایی کمی برای انحلال مواد یونی را داراست. بنا بر قانون کلی انحلال که مشابه در مشابه حل می شود، اطلاع از ثابت دی الکتریک بسیار مهم است که برای حل کردن مواد ناقطبی به دنبال حلالی ناقطبی با ثابت دی الکتریک اندک بگردیم و برای مواد قطبی و یونی به دنبال حلالی قطبی با ثابت دی الکتریک بالا بگردیم.

هیدروژن و کربن عناصر اصلی این حلال‌ها می‌باشند و آنها را حلال‌های آلی نیز می‌توان نامید. حلال‌های هیدروکربنی ۱۰ نوع هستند:الکل‌ها، استن یا دی متیل کتون ، اتر، تولوئن ، کلروفرم ، تربانتین ،استرها ، تتراکلرورکربن ،گزیلن و بنزن ،

حلال های ترپتنی

از قدیمی‌ترین گونه حلال‌ها می‌باشد که از درختان کاج و صنوبر به دست می آیدو در گذشته مصرف بسیار زیادی در ساخت رنگ‌های ساختمانی، ورنی‌ها و رنگ‌های هنری داشته‌اند. اما امروزه به علت گران قیمت بودن روش تهیه، حلالیت کم، کندی سرعت تبخیر و بوی تند، آن‌ها با حلال‌های هیدروکربنی که از مواد نفتی به دست می‌آیند و ارزان قمت تر هستند جایگزین شده‌اند. علاوه ب صنایع رنگ سازی در هنر عکاسی نیز مورد استفاده فرار می گیرندو مشتمل بر تربانتین، دی پنتن، روغن کاج و صنوبرهستند.

اتانول

بیشترین کاربرد در آزمایش‌های علمی را دارد. اما به علت قابلیت حل شدن در آب و اتر در رزین‌های طبیعی مانند شلاک، پلی وینیل استات PVA، پلی وینیل بوتیرال، استرهای رزینی، رزین‌های کیتونی و غیره به کار برده می‌شود. از اتانول به عنوان حلال، میکوب کش،ضد یخ،سوخت، مادهٔ کسل کننده در صنایع پتروشیمی،داروسازی و غیره استفاده می‌شود.

آب

مولکول آب(HOH) هم اتم هیدروژن و هم عامل OH- دارد. بنابراین هم باز و هم اسید و از این رو از لحاظ شیمیایی ختثی است. آب خالص یا آب مقطر اسیدها، قلیاها، نمک‌های فلزی، صمغ‌های گیاهی، چسب‌های قوی (مانند: سریشم، چسب کازیین، چسب نشاسته، چسب اوره فرمالیدیید و ملامین فرمالیدیید)، سریش، رنگ پلاستیک و الکل‌ها را در خود حل می‌کند.

کلروفرم

کلروفرم یکی از بهترین حلال‌های آلکالوئیدها در فرم پایه آنهاست. بنابراین، از این ماده جهت استخراج آلکالوئیدها از مواد گیاهی در صنایع داروسازی استفاده می‌شود. نمونه‌هایی از آن، استخراج مرفین از گیاه خشخاش و اسکوپولامین scopolamine از داتورا یا تاتوره Datura می‌باشد. همچنین از کلروفرم با توجه به ویژگی حلال بودن آن در استخراج آنتی بیوتیک‌ها، ویتامین‌ها، و طعم دهنده‌ها استفاده می‌شود.

از آن به عنوان یک معرف یا شناساگر آزمایشگاهی جهت تشخیص آمین‌های اولیه، برمیدها bromides و یدیدها iodides استفاده می‌شود.در شیمی تجزیه جهت جداسازی چنین ترکیباتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.جهت نگهداری از بافت‌های آلی در آزمایشگاه، مانند نمونه‌های تشریحی به دلیل آنکه مانع متلاشی شدن یا تجزیه‌ی آنها می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثالی در این مورد می‌تواند، مرگ آسان و بدون درد و حفظ نمونه حشرات آزمایشگاهی بدون آسیب به آنها باشد.

استون(پروپانون)

استون بعنوان حلال بسیاری از ترکیبات آلی استفاده می‌شود. در تولید پلاستیک ، الیاف مصنوعی ، دارو و سایر ترکیبات شیمیایی کاربرد دارد. همچنین در تولید صنعتی رنگهای ایندیگو هم مصرف می‌شود.

فسفریک اسید

تولید کودهای فسفات مانند مونو آمونیوم فسفات ، دی آمونیوم فسفات ، سوپر فسفات تریپل ، فسفات منیزیم و ...تولید فسفات های به کار رفته در مواد شوینده مانند تری سدیم فسفات و سدیم تری پلی فسفات.تولید پاک کننده های فسفاته صنعتی : در تولید پاک کننده ها اسید فسفریک برای نرم کردن آب بکار می رود.تولید مواد تصفیه کننده و منعقد کننده در صنعت آب و فاضلاب.

به صورت گرید خوراکی ، مصرف در صنایع غذایی : از اسید فسفریک در تولید غذاهای اسیدی و نوشابه های گازدار مانند انواع کولاها استفاده می شود.

اتیلن گلایکول

مونو اتیلن گلایکول در صنعت پلاستیک ،در تهیه رزین ها و فیبرهای پلیمری ،در تولید الیاف پلی استر، بطری‌های نوشیدنی و فیلم‌های بسته‌بندی و در تولید جهانی این محصول به تولید ماده اولیه پلی‌استر پلی‌اتیلن ترفتالات (PET)

هیدروفلوئوریک اسید

برای حکاکی روی شیشه در لامپ و محصولات دیگری به کار می رود. سنتز آمونیوم بی فلوراید از واکنش آمونیاک و هیدروژن فلوئورید.در ساخت و تولید کریستال های تزیینی و مات کاری شیشه آلات در صنایع فولاد ، سرامیک ، ریخته گری ، تهیه فر و آلیاژها و ... به کار می رود.در تولید اورانیوم و بیش از صد نوع ماده شیمیایی فلوئور دار بکار می رود.

زایلن

زایلن یکی از حلال های مهمی است که اجزای اصلی نفت خام می¬باشد. زایلن در صنعت تولید چسب برای کاهش ویسکوزیته و تولید این پلیمر مورد نیاز است. در صنعت تولید پوشش های ضد آب و لوله های خط انتقال زایلن به میزان زیاد مورد استفاده قرار می¬گیرد.

شستشو ی تجهیزات حمل و نقل شامل تمیز کردن داخل کامیون ها، ریل های راه آهن، ظروف چند وجهی مخازن هواپیما، ظرف رنگ های قدیمی، همه و همه کاربردهای زایلن همانند اتیلن گلایکول و تولوئن می-باشد. زایلن ماده خام تولید اتیل بنزن نیز می¬باشد.

دی متیل سولفوکسید

DMSO یک ترکیب گوگردی بوده که مسکن طبیعی و ضد التهاب می باشد. این دارو برای درمان عفونت مثانه مورد استفاده قرار می گیرد.دی متیل سولفوکساید در درمان آمیلوئیدوزیس و سندرم کف دست و پا کاربرد دارد.

دی متیل فرمامید

اصلی ترین کاربرد DMF ، استفاده از آن به عنوان حلال با میزان تبخیر پایین در صنایع مختلف می باشد. به طور مثال در تولید الیاف آکریلیک و پلاستیک می توان از آن استفاده نمود. از دیگر کاربردهای آن می توان به صنایع تولیدچسب، چرم مصنوعی، الیاف، فیلم و پوشش های سطحی اشاره کرد. هم چنین از آن می توان به عنوان یک کاتالیست مناسب در تولید آسیل هالیدها به ویژه در سنتز کلرید آسیل از اسید کربوکسیلیک با استفاده از اگزالیل و یا کلرید تیونیل استفاده نمود.

اتیل استات

استفاده های اصلی از اتیل استات در ساخت نیتروسلولز و استات سلولز، لاک و به عنوان یک جزء حلال در چسب و در ترکیبات گسترش پوشش برای چرم مصنوعی می باشد. اتیل استات همچنین در برخی لاک پاک کن ها، دراستخراج کافئین از قهوه و چای، درصنایع غذایی (شیرینی ها) بعنوان اسانس، و در عطرسازی بعنوان حلال (اتیل استات بسرعت ازروی پوست تبخیر شده و تنها ماده عطر بر روی پوست باقی می ماند همچنین پوست واکنش آلرژیک نسبت به آن نشان نمی دهد) کاربرد دارد.

پنتان

پنتان یکی از فرار ترین هیدروکربن هایی است که در دمای اتاق مایع است. از پنتان اغلب به عنوان حلالی که به سهولت تبخیر می شود استفاده می شود. از آنجایی که پنتان غیر قطبی است تنها مواد غیر قطبی در آن حل می شوند. همچنین پنتان یکی از اجزای سوخت های معمول است. از پنتان به عنوان عامل کف زا در تولید پلی استایرن فوم استفاده می شود. از پنتان در واحد های نیروی ژئوترمال استفاده میشود.

متانول

متانول به عنوان حلال، ضدیخ و در تهیه سایر ترکیبات شیمیایی استفاده می‌ شود. هم چنین متانول به صورت محدود به عنوان سوخت در موتورهایی با سیستم احتراق داخلی استفاده می ‌شود. متانول تولید شده از چوب و سایر ترکیبات آلی را متانول آلی یا بیو الکل می‌نامند که یک منبع تجدید شدنی برای سوخت است و می‌تواند جایگزین مشتقات نفت خام شود.

پروپانول

به عنوان حلال در صنعت داروسازی ،برای رزین و استرهای سلولز ودر فرآیند تخمیر.در صنعت چاپ به این خاطر که دمای آب را در دستگاه های چاپ پایین می آورد و قابلیت تبخیر آن بسیار پایین است.به عنوان ضد عفونی کننده جهت تمیز کردن پوست قبل از جراحی.به عنوان ماده اولیه در شیشه شورها و ضد عفونی کننده ها.و به عنوان ماده اولیه در مواد آرایشی مانند اسپری های مو ، لاک ناخن.به عنوان حلال در برخی واکنش های شیمیایی و آزمایشات بیولوژیکی.

بوتانول

از نرمال بوتانول برای تولید بوتیل استات، بوتیل اکریلیت، دی بوتیل فتالات و بوتیل اترها و ... کاربرد دارد.از نرمال بوتانول برای تولید پلیمرها، مواد دارویی، استرهای علف‌کش، پیروکسیلین و ... وبه عنوان افزودنی در عطرسازی و حال در استخراج روغن‌های خاص کاربرد دارد.

هپتان

هپتان و ایزومرهای آن را به طور گسترده در آزمایشگاه ها برای حلال استفاده می کنند. در تست نقطه روغنی شدن (great spot test) هپتان را برای انحلال لکه روغنی نمونه برای نشان دادن مقدار ترکیبات آلی موجود در آن بکار می برند. استخراج از درون هپتان به معنی شناسایی محلول های برومین از آیودین است. هپتان را به صورت تجاری برای چسب لاستیک و سوخت کوره می فروشند.

اکتانول

با تبدیل اوکتانول به فرم استر از این ماده به عنوان عطر استفاده می شود. ضریب پراکندگی مولکولی اوکتانول/آب، که در شیمی محیط زیست و داروسازی به منظور برآورد رفتار یک ماده مورد استفاده قرار میگیرد, نمایانگر آن است که اوکتانول ماده ای طبیعی است.

تترا هیدرو فوران (THF)

استفاده اولیه این پلیمر به منظور ساخت فیبرهای پلی اورتان کش سان مثل اسپاندکس (spandex) است. به عنوان حلال کاربرد اصلی آن استفاده به عنوان حلال صنعتی برای PVC و در جلا دهنده ها است . یک حلال آپروتیک با ثابت دی الکتریک 7.6 که یک حلال قطبی است و میتواند شما زیادی از ترکیبات قطبی و غیر قطبی را در خودش حل کند ؛ با آب قابل امتزاج بوده و میتواند ساختارهای کلاترات هیدرات(clathrate hydrate) را در دمای پایین با آب تشکیل دهد .

سولفولان

برای استخراج ترکیبات آروماتیک از سولفولان استفاده می شود.

تولوئن

تولوئن (متیل‌بنزن یا فنیل‌متان)، مایعی صاف و نامحلول در آب با بویی شبیه بوی تینرهای رنگ معمولی است. تولوئن از گروه ترکیبات آروماتیک است و به عنوان یک مادهٔ اولیه و همچنین حلال شیمیایی کاربرد دارد. کاربردهای دیگر آن عبارتست از حلال رنگ، تینر رنگ، درزگیر سیلیکونی، واکنش‌گر شیمیایی، پلاستیک، جوهر چاپ، چسب، لاک و ضدعفونی کننده و گندزدا. همچنین می‌توان از آن برای ساخت فوم و TNT استفاده نمود.

اسیدها و بازها در صنایع بهداشتی

اسید (acidus معنای ترش) ماده‌ای شیمیایی است که مشخصه‌های محلول های آبی آن مزه ترش، توانایی تغییر رنگ تورنسل آبی به قرمز، و نیز توانایی واکنش با بازها هستند. محلول‌های آبی اسیدی دارای pH کمتر از ۷ هستند.  اکثر ترکیبات جرم گیر، زنگ بر، شوینده سنگ دستشویی از ترکیبات اسیدی هستند

باز در شیمی، رایج‌ترین برداشت از ماده‌ای محلول است که می‌تواند پروتون‌ها را بپذیرد. از باز بیشتر به عنوان یک قلیا نام می‌برند (تنها اگر یون‌های -OH در آن باشد). در تعریف دیگر، باز به هر ترکیب شیمیایی گفته می‌شود که وقتی در آب حل شد، به آن pH بیشتر از 7 بدهد. سدیم هیدروکسید و آمونیاک نمونه‌هایی از بازهای ساده هستند. بازها شور مزه‌اند .لوله باز کن و وایتکس و شوینده ضد چربی قوی محصولات بازی هستند

از جمله موادی که در صورت ورود به چشم یا تماس پوستی می توانند آسیب شیمیایی ایجاد کنند مواد ضد عفونی کننده، حلال ها، مواد آرایشی، محلول های لوله باز کن،  گاز پاک کن،  آمونیاک و محلول های سفید کننده هستند که در خانه و محل کار یافت می شوند آسیب شیمیایی چشم یک وضعیت اورژانس است. آسیب می تواند ظرف ۱ تا ۵ دقیقه رخ دهد. البته بیشتر آسیب های شیمیایی چشم تنها سبب یک تخریب سطحی شده و با از دست دادن دید همراه نیستند. مواد شیمیایی سوزاننده (قلیایی) نظیر آمونیاک، لوله بازکن ها، پودر ماشین ظرف شویی و گاز پاک کن ها بیشترین آسیب را ایجاد می کنند.

 اسیدهای پرکاربرد و خطرناک

1- جوهرگوگرد (سولفوریک اسید H₂SO₄): یکی از اسیدهای بسیار قوی که از گوگرد ساخته می شود، سولفوریک اسید است. کاربرد این اسید بسیار گسترده است، از باتری اتومبیل تا صنایع بزرگ مس. انواع کود، فرآورده های نفتی ، آهن و فولاد،درساختن رنگها،پلاستیک ها ومواد شیمیایی دیگر استفاده می شود. این اسید پوست بدن را زخم می کند و پارچه ها را سوراخ می کند. این اسید در برخی زنگ بر فلزات استفاده میشود

2- جوهرنمک (هیدروکلریک اسید HCl) : یک اسیدقوی دیگرهیدروکلریک اسید است. ازاین اسید برای جرم گیری از سطوح مختلف استفاده می شود. هیدروکلریک اسید در معده نیزوجوددارد و به هضم غذاکمک می کند. موقع بازکردن شیشه‌های بعضی اسیدهای غلیظ مانند اسیدکلرید ریک بخاراتی متصاعد می شود که تنفس آن خطرناک است. این اسید در غلظت های بالا،  بسیار خطرناک است. در اکثر شوینده های جرم گیر استفاده می شود.

3- جوهر شوره (نیتریک اسید HNO₃): یکی دیگرازاسیدهای بسیارقوی نیتریک اسید می باشد این اسید

درصنایع بسیاری ازجمله مهمات سازی کاربرد دارد. مواد منفجره مشهوری نظیرنیتروگلیسیرین،T.N.T به

کمک این ماده ساخته می شوند. مایعی دود کننده، بی رنگ و بسیار خورنده است. نیتریک اسید در صنایع

شوینده تقریبا کاربردی ندارد

4 – اسید فلوریدریک (HF): گازی است که در آب حل می شود و در تجارت محلولی از آن به فروش

می رسد که هفتاد درصد اسید خالص دارد. محلول تجارتی مایعی است بیرنگ که گازهای خطرناک و تحریک کننده از آن متصاعد می شود. چون اشیاء شیشه‌ای و چینی را می خورد لذا آن را در ظروفی که از مواد پلاستیک ساخته می شود نگهداری می نمایند. اسید فلوریدریک در رنگکاری و حکاکی روی شیشه استفاده می شود. این ترکیب با انکه جزو اسید های قوی نیست اما به شدت خطرناک میشود و قابلیت حل کردن تقریبا هر چیزی را در خود دارد.

5- جوهر مورچه (اسید فرمیک HCOOH): در قدیم آنرا جوهر مورچه می‌گفتند زیرا در ترشحات دهان این حشره وجود دارد. این اسید در انسان تولید تحریک و سوزش می‌نماید .به حالت خالص مایعی است بیرنگ با بوی تند که با آب و الکل و اتر قابل اختلاط است.

6- اسید فسفریک (H₃PO₄): اسید فسفریک از جمله پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی در صنعت است. به عنوان ماده افزودنی در نوشابه‌های گازدار کاربرد دارد و در تولید کود های شیمیایی فسفاته، شوینده های صابونی و غیر صابونی، تصفیه آب خوراک دام و داروسازی، مکملهای غذای دام و طیور و شوینده‌ها، تصفیه پسابها، تولید کودهای فسفاته، ضد حریق کردن برخی سطوح ، عوامل بازدارنده اشتعال، و نیز جهت تمیز کردن و جرم‌گیری سطوح فلزی به کار می‌رود. اسید فسفریک اسید ضعیفی است و در شرایط عادی و مدت زمان کوتاه آنقدر نمی‌تواند خطرساز باشد. توصیه می شود جهت تمیز کردن کاشی، سرامیک و جرم گیری بجای محصولات خطرناک حاوی هیدروکلریک اسید، از محصولات حاوی اسید فسفریک استفاده شود.

7- اسید های میوه: ترکیبات اسید میوه یا آلفا هیدرکسی اسیدها (AHA) دسته ای از داروهای موضعی پوست هستند که امروزه در جهت لایه برداری، رطوبت رسانی پوست, جوانسازی صورت, درمان آکنه, بهبود تغییرات دراز مدت آفتابی و بعنوان روشن کننده پوست کاربرد دارند.

8- اسیدهای میوه: شامل اسید سیتریک ( مرکبات خصوصا لیمو)، اسید گلیکولیک (نیشکر)، اسید لاکتیک  (شیر ترشیده)، اسید مالیک (سیب)، اسید تارتریک (انگور) و اسید مندلیک (بادام تلخ) و غیره می باشند. اسید های میوه اسید های  ضعیفی است و در شرایط عادی و مدت زمان کوتاه خطرساز نیستند.

 بازهای پرکاربرد و خطرناک

1) نمک های هیدروکسید مانند سدیم هیدروکسید یا پتاسیم هیدروکسید: سدیم هیدروکسید یا کاستیک سود یا سود سوزآور با فرمول شیمیایی NaOH  می‌باشد. این ماده، به سهولت می‌تواند رطوبت هوا را جذب

نماید. این ترکیب، در تماس با پوست، دارای اثر خورندگی است.

2) هیدروکسیدآمونیوم:  با فرمول شیمیایی  NH₄OH یک ترکیب شیمیایی بازی است. شکل ظاهری این ترکیب، محلول بسیار فرار، بدون رنگ است. در واقع آمونیاک در محیط آبی به شکل هیدروکسیدآمونیوم وجود دارد. در برخی شوینده های صنعتی چربی زدا استفاده میشود. ماده ای نسبتا خطرناک است.

3) آمین‌ها: مانند مونو، دی، تری اتانول آمین ها ترکیبات آلی هستند که جزو بازها  به شمار رفته و یک اتم نیتروژن مرکزی و یک یا دو یا سه گروه آلکیل متصل به آن هستند که به ترتیب آمین نوع یک، آمین نوع دو و آمین نوع سه نامگذاری می‌شوند آمین‌ها معمولا از آمونیاک استخراج می‌شوند که جای هیدروژن‌ها گروه

آلکیلی قرار می‌گیرند.

 پروتکل ایمنی و درمان  کار با اسید ها و باز ها

اسیدها مواد شیمایی بسیار خطرناک هستند که در اثر تماس با پوست بدن و چشم ها آسیب هایبسیار شدید و در مواردی جبران ناپذیری برجای می گذارند. اسید سولفوریک اسید کلریدریک یا اسید نیتریک قدرت سوزانندگی و خورندگی و تخریب بسیار زیادی دارد و لایه بیرونی (اپی درم)، لایه میانی (درم) و لایه زیرین (چربی) پوست را دچار سوختگی شدید می کند. در صورت پاشش  این اسید ها روی بدن، پوست توان بازسازی را از دست می دهد و دیگر نمی تواند خود را بازسازی کند چرا که ساختمان و ضمائم پوست ازجمله غدد و موهای سطح پوست از بین می رود و روند بازسازی پوست مختل و درمان آن بسیار مشکل و در مواقعی غیرممکن می شود. کار با اسیدها بسیار خطرناک است و فقط افرادیکه از خطرات ناشی از کار با اسیدها کاملاً اگاهی دارند باید با آنها کارکنند. مراقبتهای زیر را در آزمایشگاههایی که اسیدهای قوی و سایر مایعات سوزان موجود است و برای افراد احتمال خطر هست باید رعایت گردد.

1- وسایل مناسب وکافی برای شستشو موجود باشد تا چناچه اگر بدن یا لباس افراد به اینگونه مایعات آلوده

شد فوراً شستشو داده شود.

2- مقدار کافی داروی شستشو چشم باید همیشه در محل مناسب و با برچسب مشخص موجود باشد.

3- اگر خطر پخش شدن و ترشحات اسید در میان باشد باید لباسهای عایق اسید، عینک ، کلاه عایق اسید،

پوتین ، دستکش لاستیکی فراهم باشد.

4- ظروف محتوی اسیدها بخصوص اسید سولفوریک نبایستی در معرض تابش نور آفتاب قرار گیرد. آنها را در شیشه های کدر و دور ازآفتاب قرار دهید.

5- هنگام نقل و انتقال ظروف اسید قبل از حمل اینگونه ظروف بایستی سرپوش ظرف را کمی شل کرد و پس از

تخلیه فشار آن درب آنرا محکم بست.

6- کار با اسیدها و بازها باید زیر هود انجام گیرد.

7- در آزمایشگاه باید اسیدها، بازها، مواد آتیش گیر و مواد سمی جدا از یک دیگر و دیگر مواد، در جای مخصوصی نگه داری شوند.

8- اسیدها باید دور از فلزهای فعال هم چون سدیم، پتاسیم و … نگه داری شوند تا از آتش سوزی و انفجار

جلوگیری شود. همچنین اسیدها باید جدا از بعضی مواد شیمیایی که در اثر مجاورت با آن ها گازهای سمی و

کشنده آزاد می شود (مانند سدیم سیانید و سولفید آهن) نگه داری شوند.

9- اسیدهای قوی همچون نیتریک اسید و پر کلریک اسید باید جدا از اسیدهای آلی و مواد آتش گیر نگه داری شوند.

10- هنگام کار با اسید ها از عینک ،دستکش و لباس مخصوص استفاده کنید.

11- مواد شیمیایی خطرناک را در ظروف غذا (مثل لیوان،بطری و شیشه ها) نریزید چون ممکن است با مواد خوراکی و آشامید‌نی اشتباه گرفته شود.

12- در هنگام استفاده از محلول آمونیاک، در محیط باز یا اتاق دارای پنجره‌ی باز و تهویه کار کنید.

13- بچه ها باید حدودا 2 متر دورتر و در خلاف جریان هوا بایستند و همواره باید یک بزرگسال در جریان اینگونه آزمایش ها حضور داشته باشد.

رقیق کردن اسیدها ( و بازها): در رقیق کردن اسیدها برای کارهای روزانه توجه به نکات زیر اهمیت دارد.

1- ظروف فلزی را نباید برای رقیق کردن مورد استفاده قرار داد.

2- هیچگاه،آب به داخل اسید نریزید، زیرا حرارتی که از مخلوط کردن آب و اسید ایجاد می‌شود، باعث شکستن ظرف و یا پاشیدن اسید به خارج می‌گردد. برای رقیق کردن اسیدها ، همیشه اسید را قطره قطره روی آب سرد اضافه کنید و محلول را مرتبا بهم بزنید

3- پس از رقیق کردن باید مدتی بگذرد تا اسید بتدریج سرد شود سپس از آن استفاده نمود.

4- در موقع اضافه نمودن اسید غلیظ به آب سعی شود اسید را با پیپت برداشت و در موقع تخلیه در آب به جداره داخلی ظرف خاکی کرد و سپس با به هم زدن شیشه ای آنرا مخلوط کرد.

پرتکل اقدامات اولیه اورژانسی کمک به مصدوم ناشی از پاشش اسید و باز: در سوختگیهای اسیدی و قلیائی آسیب عمدتاً ظرف ۳ دقیقه بعد از تماس مصدوم با ماده شیمیایی ایجاد می شود. بنابراین شستن قسمت سوخته مصدوم در اولین دقایق بعد از تماس آسیب را کاهش می دهد.